Każda z nas ma w sobie lwicę, która pragnie chronić swoje dziecko . Można myśleć, że niebezpieczeństwa czają się na każdym rogu, a my mamy tendencje do rozpościerania parasola ochronnego nad naszymi pociechami . Czy słusznie? Czy nasze dzieci tego potrzebują? Czy faktycznie nieustannie sprawdzając, dmuchając na zimne, broniąc i wyręczając pomagamy? Można ulec wrażeniu, że tak, jednak długofalowo da się zaobserwować odwrotne, do zamierzonych, skutki .

Okiem psychologa

Wszystkie dzieci mają w sobie elementy agresji. Jej pierwsze przejawy można wyraźnie zaobserwować podczas tzw. buntu dwulatka. Wówczas dziecko rzuca zabawkami, próbuje uderzyć nas rączkami, krzyczy, obraża, a to wszystko by uzyskać konkretny cel. Z biegiem czasu rozwija się jego dojrzałość społeczno-emocjonalna (uczy się zasad społecznych, emocji i ich wpływu na innych). Problem z agresją zaczyna się wtedy, gdy jej intensywność i czas trwania wykracza poza normy rozwojowe. Przyczyny trudności w tym obszarze to m.in. trudne środowisko (przemoc, uzależnienia), duże zmiany w życiu (rozwód, przeprowadzka, rodzeństwo, śmierć), zaburzenia integracji sensorycznej, zmiany hormonalne, neurologiczne, zaburzenia natury psychicznej.
Bardzo często w grupie przedszkolnej trafia się dziecko, które boryka się z problemem agresji. Najczęściej stosuje zarówno agresję fizyczną (niszczy, bije, popycha, pluje), jak i werbalną (krzyczy, obraża). Dzieci zaczynają bać się dziecka, którego zachowanie zagraża ich bezpieczeństwu; są świetnymi obserwatorami i jeśli widzą, że ktoś wielokrotnie bije, niszczy, krzyczy, to zaczynają go wykluczać z zabawy i unikać. Nie chodzi o pojedyncze incydenty konfliktów i zachowań agresywnych, które są naturalne i potrzebne w rozwoju. Przedszkolaki najczęściej kłócą się z ulubionymi kolegami, sprzeczki są krótkotrwałe i nie wpływają negatywnie na ich dalszą relacje .

Co robić, gdy Twoje dziecko ma w grupie kolegę/koleżankę z problemem z agresją?

Wykorzystaj to, jako dobrą lekcję!

Człowiek jest istotą społeczną. W ciągu całego życia spotykamy tysiące ludzi, z którymi wchodzimy w interakcje. Bardzo często nie mamy możliwości wyboru wszystkich ludzi ze swojego otoczenia. Przebywamy wśród różnych osób, z jednymi mamy lepsze, z innymi gorsze relacje. Niejednokrotnie musimy współpracować i kontaktować się z ludźmi, których wolelibyśmy trzymać na dystans. Dlatego bardzo ważne, abyśmy dali szanse i okazje naszym dzieciom do tego, aby od najmłodszych lat nauczyły się funkcjonować zarówno wśród przyjaciół, jak i dzieci, których mniej lubią. Uczestniczenie w sytuacjach trudnych i konfliktowych umożliwi im nabycie kompetencji społecznych, potrzebnych do dalszego życia w szkole, na podwórku, na studiach, a potem w pracy .

Wytłumacz

Wytłumacz dziecku, używając zrozumiałych dla niego słów i zwrotów, dlaczego inne dzieci mogą mieć problem z agresją. Następnie zobrazuj mu, jak one się czują. Możesz wykorzystać do tego metaforę balona. Poproś dziecko, aby przypomniało sobie, gdy czuło duuużą złość nad którą ciężko mu było zapanować. Wspólnie przypomnijcie sobie, co wtedy zrobiło (rzuciło zabawką, zniszczyło coś, krzyknęło). Zapytaj dziecko, czy można porównać tamto uczucie, do balona, który zaraz pęknie. Powiedz, że dziecko z problemem z agresją czuje się jak cały pokój takich balonów. Porozmawiajcie wspólnie jak musi być mu ciężko. Postaraj się poprowadzić rozmowę, aby samo dochodziło do ostatecznych wniosków. Dzięki temu poszerzysz wiedzę dziecka odnośnie emocji złości oraz empatię w stosunku do innych ludzi.

Zapytaj ?

Zapytaj swojego dziecka o sytuacje w przedszkolu. Dowiedz się ile jest dzieci, które zachowują się agresywnie. Co konkretnie robią, komu robią i jak często oraz czy samo było ich ofiarą. Poproś, aby opisało, na tyle ile potrafi, reakcje nauczyciela. Spróbujcie wspólnie opisać uczucia, które czuje dziecko na skutek zaobserwowanych lub własnych doświadczeń. W tym celu można narysować sytuacje, odegrać scenkę w zabawie, poprosić o wskazanie właściwej miny na fotografiach przedstawiających emocje.

Nauczyciel

Zapytaj dziecka, czy zgłasza zdarzenia nauczycielowi. Spróbuj wyczuć, czy dziecko ma na tyle bliską relacje z nauczycielem, że będzie w stanie rozmawiać z nim o trudnych przeżyciach. Zachęć, aby zgłaszało wszystkie przykre sytuacje nauczycielowi. Wyraź swoją postawą pozytywne nastawienie odnośnie pomocy ze strony wychowawcy.

Wyznaczenie granic

Wytłumacz dziecku czym są jego granice. Wspólnie ustalcie jakie zachowania są dozwolone wobec niego, a jakie nie (możecie użyć rysunku, scenek). Utwierdź dziecko w przekonaniu jakie postępowanie jest w porządku, a na jakie nie powinno wyrażać zgody.

Komunikat asertywny

Naucz swojego przedszkolaka pierwszych komunikatów asertywnych, czyli mówienia NIE, w skuteczny sposób. Wykorzystaj do tego gry i zabawy w domu. Możecie odgrywać różne scenki z przedszkola, aby wyćwiczyć asertywną postawę. Naucz dziecko dwóch, krótkich, zrozumiałych dla niego zwrotów. Ważne, aby zawierały one sprzeciw i odczucia dziecka np. Nie bij mnie, to boli! Zostaw, to moje! Zostaw, teraz ja się bawię! Nie rób tak, to moje! Puść mnie, to boli!

Sojusznicy

Powiedz dziecku, aby starało się przyłączać do zabaw innych dzieci, unikało przebywania samemu oraz w pobliżu dziecka, które zachowuje się agresywnie.

Zabawa z dzieckiem z problemami

Zaznacz, że może bawić się z dzieckiem, które ma problem z agresją, jednak w każdym momencie ma prawo wycofać się z zabawy, zmienić ją na inną, iść do innych dzieci lub nauczyciela.

Pozwól rozładować emocje

Zachęć dziecko, wyrażając postawę otwartości i życzliwości, do tego, aby dzieliło się z tobą swoimi przeżyciami i doświadczeniami. Codziennie twórz przestrzeń na swobodne opowiadanie o minionym dniu w przedszkolu. Chodzi o to, by umiało dzielić się tym co miłe i przykre. Warto stopniowo uczyć dziecka opowiadania o swoich przeżyciach poprzez zadawanie otwartych pytań zachęcających do szerszych wypowiedzi np. Opowiedz mi o dzisiejszych zabawach/posiłkach/czasie wolnym/czasie na dworze w przedszkolu. Zadawaj pytania pogłębiające. Z każdym kolejnym dniem, twoja pociecha powinna coraz lepiej radzić sobie z opowiadaniem. Jednocześnie unikaj naciskania i nadmiernego wypytywania. Dąż do tego, aby był to miły element dnia, który może was zbliżyć . Po stresującym dniu zaproponuj dziecku, by zrobiło to co lubi, narysowało, co je trapi, posłuchało muzyki, potańczyło, poszło z tobą na spacer itp. O sposobach na rozładowanie emocji będę pisać w kolejnych artykułach .

Mamine Tipy

Jeśli w grupie twojego dziecka, jest dziecko, które ma problem z agresją:

• wykorzystaj tą sytuację, jako okazję do rozwoju społeczno-emocjonalnego,
• wytłumacz dziecku źródła takich zachowań,
• zapytaj o trudne sytuacje w przedszkolu i pomoc nauczyciela,
• naucz wyznaczania granic i komunikatów asertywnych,
• zachęć do zabaw z innymi dziećmi,
• pozwól na zabawę z dzieckiem z problemami wyznaczając granice.

Bądźmy bliżej dziecka,
Adrianna – mama psycholog

Niniejszy artykuł jest wyłącznie wstępem do omawianej tematyki i nie stanowi oraz nie zastąpi profesjonalnej porady psychologicznej. Każdy przypadek, należy rozpatrywać indywidualnie, dlatego w razie potrzeby – zapraszam do konsultacji.