Temat egzekwowania wykonywania poleceń i wywiązywania się z obowiązków dotyczy wszystkich rodziców. Przenosimy na dzieci metody wychowawcze, które były używane przez naszych rodziców, staramy się je ulepszyć oraz wprowadzić nowe techniki. Skuteczność bywa różna. Przy małych efektach rodzi się bezradność, a wtedy dochodzi do krzyków, kłótni i napięć.

Okiem psychologa

Podczas treningów wychowawczych rekomenduje rodzicom techniki oparte o wychowywanie w duchu rodzicielstwa bliskości. Są to metody nakierowane na wsparcie dziecka, zrozumienie go i dopasowanie do konkretnych sytuacji. Nie ma tu miejsca na kary, tylko naturalne konsekwencje. Efektem wymienionych metod jest rozwój myślenia przyczynowo-skutkowego dzieci i umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach.

Rodzaje niepożądanych zachowań

Warto rozróżnić negatywne zachowania dziecka i zadać sobie kilka pytań, zanim określi się konkretne konsekwencje. Czy dziecko zrobiło to umyślnie? Czy dziecko było świadome konsekwencji swojego zachowania dla siebie i innych osób? Czy znamy jakieś czynniki łagodzące dla dziecka, po wysłuchaniu jego wersji wydarzeń? Czy nie osądzamy dziecka w złości? Czy istnieją inne okoliczności, które mogły wpłynąć na zachowanie dziecka? Może bowiem okazać się, że dziecko zrobiło coś pod wpływem presji otoczenia, bo zapomniało się w zabawie, miało ciężki dzień i jest przebodźcowane, ostatnio przeszło dużo zmian, ma problem z koncentracją uwagi, boi się tobie zaufać, obawia się kary.

Konsekwencje nadrzędne

Zdarza się, że rodzice wyciągają konsekwencje, których dzieci się nie spodziewają np. za otrzymanie niskiego stopnia, zakazują grania/TV/ za spóźnienie się, zakazują dalszych wyjść itp. Są to kary, które budzą u dzieci bardzo duży poziom frustracji, złości i poczucia niesprawiedliwości. Takie zakazy nie uczą reguł życiowych, odpowiedzialności, zaradności oraz oddalają rodzica od dziecka.

Naturalne konsekwencje

W momencie negatywnego zachowania u dziecka dobrze jest wyciągać naturalne konsekwencje. Dzięki nim uczymy ponoszenia odpowiedzialności za swoje czyny i wzmacniamy myślenie przyczynowo-skutkowe. Najłatwiej wytłumaczyć naturalne konsekwencje na przykładzie: Jaś zbił doniczkę, więc musi posprzątać/ Jaś z intencją zbił ulubioną doniczkę mamy, więc musi posprzątać, przeprosić i odkupić/ Jaś wrócił po raz kolejny spóźniony do domu, więc kolejny raz będzie miał krótszy czas na podwórku/ Jaś dostał jedynkę ze sprawdzianu, ponieważ się do niego nie uczył, więc cały swój wolny czas poświęca na naukę i poprawę oceny. Starsze dzieci często same proponują, jakie może być zadośćuczynienie dla ich przewinienia. Ich poziom frustracji jest znacznie mniejszy, ponieważ są nauczone ponoszenia odpowiedzialności za swoje czyny i mają poczucie sensu zaistniałej sytuacji.

Opisz, co widzisz

Kolejną techniką jest opisanie tego, co widzimy jako rodzice w trudnej sytuacji np. w pokoju jest bałagan/ spóźnisz się na lekcje/ lekcje są do odrobienia. Ta technika opiera się na zwróceniu uwagi dziecku, w konkretny i nieoceniający sposób.

Udziel instrukcji

Następna metoda opiera się na udzieleniu instrukcji dziecku jak ma wykonać pewne rzeczy właściwie np. śmieci wyrzucamy do kosza/ kurtkę odwieszamy na wieszak/ ręcznik wieszamy na grzejniku/ słodycze jemy po obiedzie. Ponownie ważny jest nieoceniający, jasny komunikat. Unikamy zaimków znowu, zawsze, nigdy itp.

Wyraź to jednym słowem

Zamiast długo umoralniać dziecko, postaraj się wtedy gdy jest to możliwe użyć jednego słowa np. kurtka/ ogryzek/ zegarek/ wychodzimy/ lekcje/ zęby.

Przyklej karteczkę

Bardzo przyjemną metodą jest komunikacją za pomocą samoprzylepnych karteczek i przypomnień w telefonie. Zamiast „zrzędzić” po raz dziesiąty od tym samym napisz dziecku miły, zabawny liścik w widocznym miejscu np. Umyj nas. Dzięki. Twoje Zęby!/ Wracaj do domu, tęsknię, Mama (tel.)/ Poucz się, a potem widzimy się na filmie.

Bądźmy bliżej dziecka,
Adrianna – mama psycholog

Niniejszy artykuł jest wyłącznie wstępem do omawianej tematyki i nie stanowi oraz nie zastąpi profesjonalnej porady psychologicznej. Każdy przypadek, należy rozpatrywać indywidualnie, dlatego w razie potrzeby – zapraszam do konsultacji.