Okres dorastania jest ogromnym wyzwaniem dla większości rodziców. Niektórzy mają wrażenie, że ich dzieci zaczynają się izolować, być niedotykalskie, zbyt tajemnicze i nadmiernie drażliwe. Wspólne chwile, długie rozmowy stały się jedynie miłym wspomnieniem. Próby kontaktu kończą się buntem, oporem, kolejną kłótnią…

Okiem psychologa

W okresie adolescencji intensywnie rozwija się tożsamość nastolatka. Zaczyna on lepiej rozumieć swoje preferencje, zainteresowania, pragnienia i emocje. Egocentrycznie skupia się na sobie, wokół własnego JA. W poszukiwaniu prawdziwego siebie dużą rolę odgrywa identyfikacja z rówieśnikami, którzy są głównym i najważniejszym punktem odniesienia – od ich akceptacji oraz przynależności do określonej grupy zależy, czy osoba czuje dobrostan psychiczny na który składa się poczucie bezpieczeństwa, samoakceptacji i wiary we własne możliwości. Środowisko rodzinne również odgrywa bardzo ważną rolę; najkorzystniej oddziałują rodzice akceptujący całościowo swoje dziecko, umożliwiający adekwatną do wieku samodzielność i decyzyjność w sprawach jego dotyczących, jednocześnie będąc oparciem w trudnych chwilach.

Akceptacja

Jedną z najważniejszych rzeczy jest okazywanie dziecku swojej bezwarunkowej miłości, poprzez akceptację jego takim jakim jest. Świadomość ograniczeń i słabości dziecka oraz ich uznanie są bardzo ważne we wzajemnej relacji. Rodzic, który przyjmuje całokształt pociechy – nie ocenia, nie krytykuje, zamiast tego wzmacnia i docenia zalety. Akceptacja dotyczy również pozwolenia na kształtowania się własnego, odrębnego JA nastolatka, który zaczyna chcieć odmiennych aktywności, wyraża sprzeczne poglądy i nie zawsze godzi się ze zdaniem rodzica. Rodzic ten otwarty jest na rozmowy i dyskusje w których nie ma miejsca na krytykę, umoralnianie, z poszanowaniem odrębnych stanowisk.

Autorytet

Ważne, aby rodzic utrzymał autorytet w oczach nastolatka. Dlatego partnerskie wymiany poglądów i poszanowanie dla decyzyjności dziecka, nie oznaczają braku zasad. Jasne i stałe reguły domowe dalej powinny obowiązywać. Odpowiednio wyznaczone granice dadzą dziecku poczucie bezpieczeństwa, w tym chaotycznym, trudnym okresie emocjonalnym w jakim się obecnie znajduje. Otwartość rodzica na rozmowę, akceptacja JA nastolatka i jego chęci bycia niezależnym nie oznaczą zgody na arogancję, krzyk, lekceważenie obowiązków domowych i szkolnych itp. Rodzic poszerza granice w zależności od zaradności i samodzielności nastolatka. Jeśli adolescent wywiązuje się ze zobowiązań domowych oraz szkolnych, zaufanie rodzica rośnie, a wraz z nim możliwość decyzyjności dziecka oraz możliwości zarządzania własnym czasem. Jednak w przypadku zaniedbań rodzic dalej powinien kontrolować i mobilizować nastolatka do obowiązków. Wówczas dodatkowe przywileje takie jak komórka, Internet, gry, wyjścia ze znajomymi są wydzielane zgodnie z zaangażowaniem dziecka.

Zaufanie

Na tym etapie ważne, aby okazywać dziecku zaufanie. Obdarzając zaufaniem pozwalamy współdecydować w sprawach dotyczących jego osoby np. w wyborze pory nauki, czasu nauki, znajomych, stylu ubierania się, jedzenia, rodzaju spędzania wolnego czasu. Pokazujemy nastolatkowi, że według nas ma on zasoby i umiejętności do tego by sobie samodzielnie z nimi poradzić. Jednocześnie wyrażajmy otwartą postawę, w razie potrzeby wsparcia.

Problemy i błędy

Okres adolescencji jest niekończącym się pasmem prób i błędów. Nastolatkowie mają różnego rodzaju problemy związane z wywiązywaniem się z obowiązków, funkcjonowaniem w relacjach rówieśniczych, wyborem zainteresowań. Nie oczekują od rodziców umoralniania, które działa na nich jak „płachta na byka” . Konstruktywna krytyka również kończy się konfliktem i poczuciem niezrozumienia. Czasami, w trudnych momentach dziecko potrzebuje jedynie tego, aby rodzic je wysłuchał i przytulił. Przy poważniejszych problemach zachęcajcie nastolatka do nauki ich rozwiązywania poprzez wspólną burzę mózgów, wypisanie pomysłów na ich rozwiązanie z argumentami za i przeciw, zostawiając dziecku wybranie najlepszej opcji. Wyrażajcie zawsze otwartą postawę do rozmowy, lecz nie bądźcie nachalni, bo to was tylko oddali. Zdania takie jak „Gdybyś chciał/a porozmawiać, to jestem…”, „Widzę, że ci smutno.”, „Ciężki dzień?” zachęcają do rozmowy.

Czas razem

Z młodszym dzieckiem łatwiej spędza się czas, ponieważ daje nam dużą dowolność i kontrolę w wyborze wspólnych aktywności. Nastolatek rękami i nogami broni swojej niezależności, więc aby spędzić wspólne chwile trzeba się bardziej natrudzić. Dlatego warto podążać za zainteresowaniami dziecka i spróbować zrobić z nim to co ono lubi, mimo że często się tym wcale nie interesujemy. Za to ciekawi cię twoje dziecko, więc chyba warto, prawda? Uniwersalne formy spędzania czasu to m.in. oglądanie filmów, seriali, granie w gry planszowe 13 +, granie w gry multimedialne, słuchanie muzyki. Najlepszym sposobem na bycie dalej blisko swojego dziecka w okresie adolescencji jest wygospodarowanie regularnego czasu na bycie razem w miłej atmosferze wyzbytej od rozmów o obowiązkach i troskach dnia codziennego .

Bądźmy bliżej dziecka,
Adrianna Bzymek – psycholog

Niniejszy artykuł jest wyłącznie wstępem do omawianej tematyki i nie stanowi oraz nie zastąpi profesjonalnej porady psychologicznej. Każdy przypadek, należy rozpatrywać indywidualnie, dlatego w razie potrzeby – zapraszam do konsultacji.